تحولی بزرگ در نظام بودجه ریزی صندوق بیمه اجتماعی

سکینه اشرفی عضو هیئت مدیره صندو ق بیمه اجتماعی در یاددداشتی نوشت؛

 بودجه در نهادهای بزرگ بخش عمومی از جمله صندوق بیمه اجتماعی علاوه بر برنامه ریزی و کنترل عملیات اجرایی و خدمت رسانی به اقشار مختلف مردم، یک الزام قانونی نیز به شمار می‌رود. به همین جهت بودجه میتواند از طریق تخصیص بهینه منابع زمینه مصرف منابع در محلهای تعیین شده، کارایی و اثربخشی عملیات را فراهم نماید. از این منظر، بودجه حداقل سطح پاسخگویی مدیران را برای نسل فعلی و آینده فراهم میسازد. از این رو بودجه‌ریزی و ارائه گزارشهای اجرایی بودجه نقش بی بدیلی در اعمال نظارت مالی و عملیاتی براین صندوقها خواهد داشت.

عدم تحقق این مهم، ما را برآن داشت تغییر و اصلاح نظام فعلی بودجه ریزی را در دستور کار قرار داده و استقرار بودجه ریزی اقتصادی و عملیاتی را در صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در دی ماه پایانی سال 1399 به همت کارشناسان بودجه طراز اول کشور و نیز کارشناس بودجه صندوق رقم بزنیم.

استقرار شیوه گذار تدریجی و هدفمند؛ ایجاد زمینه‌های لازم برای تحول در نظام برنامه ریزی و بودجه و نظامات نظارتی در صندوق بیمه اجتماعی را فراهم می‌نماید، بنابراین باتوجه به نقش نظامهای نوین بودجه ریزی در ارتقاء شفافیت نظام بودجه ای، ضرورت تنظیم برای تحقق اهداف زیر مورد تاکید قرار گرفت.

الف_ اهداف کوتاه مدت

1. تغییر در ساختار بودجه و اصلاح نظام طبقه بندی
2. شفاف‌سازی درآمد و هزینه ها
3. پاسخگویی دقیق‌تر درقبال منابع مورد استفاده
4. اندازه‌گیری آثار سیاست‌ها درحوزه برنامه‌ریزی و تامین منابع مالی
5. بسترسازی برای ایجاد کنترل و ارزیابی پیشرفت‌های حاصل از اجرای بودجه
6. ارائه اطلاعات جامع و قابل درک از درآمدها و هزینه‌های اجرای برنامه‌های مختلف
7. ارائه اطلاعات کامل از برنامه‌ها و عملکرد صندوق و موسسات و شرکت‌های تابعه جهت پاسخگویی به ذی نفعان و مراجه ذیصلاح

ب_اهداف بلند مدت

1. اصلاح روشهای بودجه‌ای از طریق گذر ازسیستم بودجه‌ریزی سنتی به بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد
2. ایجاد ساز و کار لازم برای پاسخگویی مناسب‌تر مدیران از طریق بسترهای پاسخگویی عملیات

با این تفاسیر سه موضوع اساسی را در نظام بودجه‌ریزی عملیاتی قابل مشاهده است:

• بودجه براساس عملکرد تخصیص می‌یابد و " ارزیابی عملکرد"  برمبنای یک هدف از پیش تعیین شده انجام می‌شود، بنابراین " برنامه ریزی" و ارزیابی عملکرد براساس اهداف در نظام بودجه ریزی عملیاتی ضروری است.
• محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات، میزان منابع تخصیص یافته به عملکرد به دست آمده را نمایان می‎کند و عملکرد سازمان درقبال اهدافش را مورد ارزیابی قرار میدهد.
• موضوع اساسی دیگر " افزایش کارآیی" درنحوه مصرف منابع برای تولید خروجی‌ها است، به عبارتی دیگر چگونه با بودجه کمتر، محصولات و خدمات بیشتر و با کیفیت‌تر تولید کنیم؟ پاسخ این سوال در مدیریت بهای تمام شده هر واحد محصو یا خدمت تولید شده است.

اما با توجه به اینکه، غفلت از عناصر "توانمندساز" همواره عامل شکست الگوهای تغییر و اصلاح در نظام‌های انسان مدار بوده است، در اصلاح نظام بودجه‌ریزی نیز چنانچه عناصر توانمدساز مورد غفلت قار گیرد؛ بی تردید علی رغم وجود بهترین نظام برنامه‌ریزی، تحلیل هزینه‌ها و ارزیابی عملکرد استقرار نظام بودجه‌ریزی عملیاتی میسر نخواهد شد.

این نظام یک نظام " انسان‌مدار" است و بدون استقرار نظام بودجه‌ریزی عملیاتی سخن از " شفافیت" بیهوده است.